Για χρόνια η Ηγεσία ήταν συνυφασμένη με την άσκηση επιρροής και την επίτευξη στόχων. Στις μέρες μας έχει γίνει πλέον κατανοητό ότι ο ρόλος μιας αποτελεσματικής και σε ανώτερο επίπεδο ηγεσίας είναι να επηρεάζει και να εμπνέει άλλους ανθρώπους, με σκοπό να αποδεσμεύει και να αξιοποιεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό το δυναμικό τους, προκειμένου να συνεισφέρουν πρόθυμα για το ευρύτερο καλό. Για να γίνει πραγματικότητα όμως κάτι τέτοιο χρειάζεται ένα νέο είδος ηγέτη, ο οποίος δε θα επιδιώκει μόνο το προσωπικό του όφελος αλλά και το κοινό, δε θα μένει προσκολλημένος στο «Εγώ» του αλλά στο «Εμείς», δε θα έχει ως προτεραιότητα να υπηρετείται από τους άλλους, αλλά να υπηρετεί ο ίδιος τους άλλους και κατ’ επέκταση το ευρύτερο καλό. Ο όρος «Υπηρετική ηγεσία» εισήχθη για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία το 1970 από τον R. Greenleaf και έκτοτε η θεωρία του εμπλουτίστηκε και εξελίχθηκε σε μεγάλο βαθμό. Πρόσφατα παραδείγματα ηγετών που έχουν υπάρξει σημαντικοί πρεσβευτές αυτής της φιλοσοφίας είναι ο Μαχάτμα Γκάντι, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και ο Νέλσον Μαντέλα.
Τι εννοούμε όμως όταν λέμε υπηρετική ηγεσία; Η έννοια είναι παρεξηγημένη γιατί από πολλούς συγχέεται με τον ηγέτη που θέλει να γίνεται αρεστός σε όλους, που δεν διαθέτει τον απαραίτητο δυναμισμό προκειμένου να κατευθύνει και να εμπνέει τους άλλους κτλ. Ο λόγος για την παραπάνω παρερμηνεία είναι ότι πολλοί θεωρούν ότι το να ηγείται κανείς είναι ασύμβατο με το να υπηρετεί… Κάτι που αποτελεί σοβαρό σφάλμα…
Όπως μας εξηγούν οι Scott Blanchard, Ken Blanchard και Drea Zigarmi η Ηγεσία αποτελείται από δύο βασικά μέρη: Το «Όραμα» και την «Υλοποίηση».
Την ευθύνη για το όραμα ενός οργανισμού αλλά και τον καθορισμό των βασικών αξιών βάσει των οποίων θα κινηθούν οι υπόλοιποι για να συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του, την έχει ο ηγέτης. Εκείνος ορίζει τη γενική κατεύθυνση και είναι δική του ευθύνη να μεταδίδει με τρόπο κατανοητό τι αντιπροσωπεύει και τι θέλει να επιτύχει ο οργανισμός. Θα λέγαμε ότι στον καθορισμό του οράματος, της αποστολής και των βασικών αξιών ενός οργανισμού αναδεικνύεται κυρίως η ηγετική πλευρά της «Υπηρετικής Ηγεσίας».
Από τη στιγμή που το Όραμα και οι στόχοι έχουν ξεκαθαριστεί και ξεκινάει η υλοποίησή τους, μπαίνει στο προσκήνιο η «Υπηρετική» πλευρά του ηγέτη. Κύριο μέλημά του γίνεται, η πραγμάτωση του κοινού οράματος, η ενδυνάμωση και το αίσθημα δέσμευσης του ανθρώπινου δυναμικού, η αξιοποίηση στο έπακρο των ικανοτήτων και δεξιοτήτων όλων, η ενθάρρυνσή τους και η έμπνευσή τους μέσα από το παράδειγμα που δίνει ο ίδιος ο ηγέτης, με τις πράξεις του και όχι με τα λόγια του…
Πώς μπορεί όμως να προσφέρει ένας ηγέτης σε πρακτικό επίπεδο; Με ποιούς τρόπους μπορεί να ασκήσει ηγεσία ανώτερου επιπέδου; Στο βιβλίο τους «Το Μυστικό: Τι γνωρίζουν και τι κάνουν οι μεγάλοι ηγέτες» οι Ken Blanchard και Mark Miller, χρησιμοποιούν το ακρώνυμο SERVE (υπηρετώ) για να δώσουν απάντηση στα παραπάνω ερωτήματα. Ας δούμε τι αντιπροσωπεύει όμως κάθε ένα από τα γράμματα αυτά:
- S → “See the Future” (Βλέπουμε το μέλλον) : έχει να κάνει με τον καθορισμό ενός συναρπαστικού οράματος που δημιουργεί μια ισχυρή κουλτούρα και εμπνέει, κινητοποιεί, δεσμεύει και δίνει την αίσθηση ενός αξιόλογου σκοπού στο ανθρώπινο δυναμικό ενός οργανισμού. Δημιουργώντας ένα ξεκάθαρο και ισχυρό όραμα δημιουργούμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν στη συνέχεια να αναπτυχθούν οι στόχοι και οι στρατηγικές με τις οποίες θα υλοποιηθεί.
- Ε → “Engage and Develop People” (Κινητοποιήστε και αναπτύξτε τους ανθρώπους σας). Βοηθάμε τους ανθρώπους μας να υλοποιήσουν το όραμά μας. Τους κάνουμε ιδιοκτήτες του οράματός μας. Επενδύουμε στην ανάπτυξή τους και τους κινητοποιούμε δείχνοντας τους εμπιστοσύνη. Συμπεριφερόμαστε με σεβασμό απέναντι τους και τους δίνουμε την ευκαιρία να αναπτύσσουν πρωτοβουλία. Παράλληλα φροντίζουμε και τους πελάτες μας που αποτελούν εξίσου σημαντικό περιουσιακό στοιχείο και προσπαθούμε να τους μετατρέψουμε σε ενθουσιώδεις οπαδούς. Για να γίνει αυτό πρέπει να εστιάζουμε στο τι είναι σημαντικό γι’ αυτούς και όχι για εμάς, να κρατάμε συχνή επαφή μαζί τους και να τους ζητάμε τακτικά ανατροφοδότηση (Feedback).
- R → Reinvent Continuously (Συνεχής προσαρμοστικότητα και εξέλιξη σε τρεις βασικούς τομείς):
α) Οι σπουδαίοι ηγέτες συνεχώς εξελίσσονται, αποκτούν καινούριες γνώσεις και αναπτύσσουν τις δεξιότητές τους. Γι’ αυτούς η μάθηση και η εξέλιξη είναι μια συνεχής, δυναμική διαδικασία.
β) Επανασχεδιασμός και προσαρμογή των διαδικασιών και των συστημάτων του οργανισμού, προκειμένου οι εργασίες να γίνονται με αποτελεσματικότερο τρόπο, να ελαχιστοποιούνται τα λάθη, να μειώνονται τα κόστη, να γίνεται πιο ορθολογική διαχείριση του χρόνου και να βελτιώνεται η απόδοση του ανθρώπινου δυναμικού.
γ) Προσαρμογή της Δομής του οργανισμού όταν αυτή πλέον παύει να εξυπηρετεί την επιχείρηση, τους ανθρώπους της και τους πελάτες της. Δεν υπηρετούμε τη δομή, η δομή υπηρετεί τον οργανισμό… Γι’ αυτό πρέπει να είναι ευέλικτη και να ενεργοποιεί το ανθρώπινο δυναμικό.
- V → Value Results and Relationships (Δίνουμε αξία και στα αποτελέσματα αλλά και στις ανθρώπινες σχέσεις).
Η λογική «ή το ένα ή το άλλο» είναι καταστροφική για τη μακροχρόνια αποτελεσματικότητα και επιβίωση της επιχείρησης. Και οι δύο παράγοντες είναι εξίσου σημαντικοί και αλληλεξαρτόμενοι. Ο σπουδαίος ηγέτης γνωρίζει ότι πρέπει να πετυχαίνει καλά αποτελέσματα αλλά ακόμα περισσότερο γνωρίζει ότι αυτά είναι αποτέλεσμα «πιστών οπαδών», εντός και εκτός επιχείρησης… Γιατί αποτελέσματα χωρίς οπαδούς δεν υπάρχουν.
- Ε → Embody the Values (Ενσαρκώνουμε τις Αξίες).
Οι ηγέτες πρέπει να εμπνέουν εμπιστοσύνη στους ανθρώπους τους και για να γίνει αυτό πρέπει να ζουν ευθυγραμμισμένοι με τις αξίες που πρεσβεύουν, ή αλλιώς να επιδεικνύον συνέπεια λόγων και πράξεων. Ο ηγέτης που άλλα δηλώνει και άλλα πράττει είναι καταδικασμένος σε αποτυχία γιατί ως γνωστόν οι άνθρωποι από την παιδική ηλικία ακολουθούν το παράδειγμα και όχι τα λόγια… Οι ηγέτες λοιπόν πρέπει να αποτελούν το ζωντανό παράδειγμα του οράματος.
Οι παραπάνω τρόποι άσκησης ηγεσίας σε ανώτερο επίπεδο δεν είναι ένας εύκολος δρόμος. Ωστόσο αξίζει τον κόπο γιατί η υπηρετική ηγεσία έχει ως απώτερο σκοπό την μακροχρόνια βιωσιμότητα και ανάπτυξη των επιχειρήσεων, πάντα όμως μέσω της συνεχούς αναβάθμισης και εξέλιξης του ανθρώπινου παράγοντα, που για τους περισσότερους αποτελεί και την πιο αξιόπιστη και σίγουρη οδό. Ας το προσπαθήσουμε λοιπόν! Είναι προς όφελος όλων…
Πηγές:
- The Ken Blanchard Companies “Leading at a higher level”, (2007).
- Ken Blanchard and Sheldon Bowles, «Ενθουσιώδεις οπαδοί. Μια επαναστατική προσέγγιση στην εξυπηρέτηση πελατών». (Εκδόσεις Κλειδάριθμος 2005).
- “The Secret: What Great Leaders Know”, Ken Blanchard, Mark Miller, 2004.
- “Servant Leadership: A Journey into the Nature of Legitimate Power and Greatness” Robert K. Greenleaf, 2002.
