Το κουτσομπολιό είναι μια ασχολία που πολλοί επικρίνουν αλλά όλοι κάνουν ή αποδέχονται σε κάποιο βαθμό. Κι αν βρεθεί κάποιος – συνήθως άντρας- που θα σας πει ότι “όλες οι γυναίκες είναι κουτσομπόλες ενώ ο ίδιος και το ανδρικό φύλο γενικότερα απέχουν ολοκληρωτικά!”, μην τον πιστέψετε. Πρώτον οι άνδρες κουτσομπολεύουν το ίδιο με εμάς αλλά για διαφορετικά θέματα και με διαφορετική διάρκεια και ένταση. Δεύτερον και σημαντικό: Αυτή η μανία με τις ειδήσεις – από το κινητό, το twitter, το laptop, το ipad…, τι άλλο είναι αν όχι ένα κουτσομπολιό παγκοσμίου επιπέδου; Και για να είμαστε ξεκάθαροι, πώς γιγαντώθηκε το facebook και άλλα κοινωνικά δίκτυα αν όχι από την ξεκάθαρη ανάγκη να εκθέσουμε τη ζωή και τις σκέψεις μας σε κουτσομπολιό και να κουτσομπολέψουμε με τη σειρά μας;
Και να κουτσομπολεύαμε μόνο τους άλλους… Πολλοί άνθρωποι κουτσομπολεύουν και τον ίδιο τους τον εαυτό και μάλιστα πολύ επικριτικά και με καθόλου θετική διάθεση. Γι αυτό θα μοιραστώ μαζί σας μια ιστορία και 3 φίλτρα για εποικοδομητικό κουτσομπολιό (αν υπάρχει αυτή η έννοια!)
Μια ηλιόλουστη μέρα κάτω από τον γαλανό Αττικό ουρανό του 4ου αιώνα π.Χ. (τουλάχιστον έτσι φαντάζομαι το σκηνικό της –κατά τα άλλα- αληθινής αυτής ιστορίας,) ο Σωκράτης έκανε την καθιερωμένη του πρωινή βόλτα στην αγορά. (Όχι, η αγορά δεν ήταν ο Σκλαβενίτης της εποχής και ο Σωκράτης δεν πήγαινε για ψώνια! Όχι όταν συνέβη το περιστατικό τουλάχιστον.) Η αγορά –παράγωγο του ρήματος αγορεύω, δηλαδή μιλάω- ήταν το μέρος όπου οι διανοούμενοι πολίτες της Αθήνας πήγαιναν για να συζητήσουν, να συνδιαλλαγούν. Εκεί λοιπόν που ο Σωκράτης περπατούσε μόνος αναλογιζόμενος ποιος ξέρει ποια βαθιά αλήθεια της ζωής που τον απασχολούσε, ένας μαθητής του τον πλησίασε για να του εκμυστηρευτεί κάτι για έναν άλλο μαθητή. Θα ήταν περίεργο ένας άνθρωπος σαν το Σωκράτη να καθόταν να κουτσομπολέψει. Έτσι, ρώτησε τον μαθητή του τρεις ερωτήσεις, το περίφημο τεστ της τριπλής διύλισης:
Το πρώτο φίλτρο ήταν αυτό της αλήθειας:
- Είσαι σίγουρος ότι αυτό που θα μου πεις είναι αλήθεια;
- Όχι δάσκαλε, απάντησε ο μαθητής χωρίς όμως να χάσει την αρχική του διάθεση για κουτσομπολιό
- Οπότε δεν έχεις ιδέα αν αυτό που ετοιμάζεσαι να μου πεις είναι αλήθεια ή ψέμματα!
Δεύτερο ήταν το φίλτρο της καλοσύνης.
– Αυτό που ετοιμάζεσαι να μου πεις είναι κάτι καλό που αφορά το συμμαθητή σου;
- Μμμ… όχι δάσκαλε… μάλλον το αντίθετο θα έλεγα
- Άρα θες να πεις Κάτι κακό για το μαθητή μου χωρίς να ξέρεις αν είναι αλήθεια
Τελευταίο ήταν το φίλτρο της χρησιμότητας
- Αυτό που θες να μου πεις θα με ωφελήσει η χρησιμεύσει σε κάτι;
- Μπα, δεν νομίζω, απάντησε ο μαθητής λιγότερο σίγουρος για τον εαυτό του αυτή τη φορά.
- Οπότε για να καταλάβω: Με σταμάτησες για να μου πεις κάτι κακό ένα μαθητή μου, που όμως δεν ξέρεις αν είναι αλήθεια και που δεν θα με ωφελήσει σε τίποτε το να το ξέρω. Θες ακόμη να μου την πεις;
Ο μαθητής άλλαξε γνώμη και φαντάζομαι ότι επέλεξε κάποιον διαφορετικό, πιο εύκολο αποδέκτη για το κουτσομπολιό του. Ίσως κιόλας να αποφάσισε ότι δεν είναι γενικά καλή ασχολία το κουτσομπολιό! Είτε αφορά Κάποιον άλλο, είτε –και κυρίως όταν – αφορά τον ίδιο μας τον εαυτό.
Μπορούμε να ονομάσουμε αυτές τις τρεις ερωτήσεις το Τεστ Αλήθειας, Καλοσύνης και Χρησιμότητας του Σωκράτη και να το εφαρμόσουμε σε πολλές περιπτώσεις. Η εφαρμογή του θα μας προφυλάξει από κακοτοπιές και μικροψυχίες στις οποίες μπορεί να Παρασυρόμαστε καμιά φορά. Το σημαντικό είναι ότι όταν μοιράζεις αρνητική ενέργεια αποδυναμώνεις τον εαυτό σου. Αν παρατηρήσετε προσεκτικά θα δείτε ότι μετά από ένα «γερό κουτσομπολιό» κάνεις δεν νιώθει ενδυναμωμένος, σοφότερος, χαρούμενος (εντάξει, ίσως λίγο «θάψιμο» φέρνει μια αίσθηση χαράς ή δικαίωσης καμιά φορά…) ή καλύτερος άνθρωπος.
Κι αυτά όταν πρόκειται για άλλους. Τι γίνεται όταν πρόκειται για τον εαυτό μας και τις επιλογές μας; Το τεστ του Σωκράτη για μια προσωπική μας επιλογή θα έμοιαζε κάπως έτσι:
Αυτό που έχω επιλέξει να κάνω στο παρελθόν, που κάνω τώρα ή που ετοιμάζομαι να κάνω:
Α) Είναι αληθινό; Πόσο και πώς τιμά και είναι σύμφωνο την εσωτερική μου αλήθεια;
Β) Είναι καλό για εμένα και για τους γύρω μου και με ποιο τρόπο;
Γ) Μπορεί να χρησιμεύσει σε κάποιον η σε εμένα και πώς;
Αυτό το τριπλό φίλτρο είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό επίσης όταν πρόκειται για τον εσωτερικό μας διάλογο, το “αυτο-κουτσομπολιό”. Παρατηρήστε τι σας λέει ή τι λέει για εσάς αυτός ο μικρός διαβολάκος μεσα στο κεφάλι σας. Παρατηρήστε πως μιλάτε για τον εαυτό σας σε τρίτους. Αυτό είναι για μένα το πιο επώδυνο είδος κουτσομπολιού. Παρατηρήστε λοιπόν τις σκέψεις ή τα λόγια σας για τον εαυτό σας και καταγράψτε τα ένα ένα. Για τον κάθε αρνητικό χαρακτηρισμό που σας έχετε προσάψει (ακόμα και εν είδη αστείου) κάντε το τεστ του Σωκράτη. Μπαίνοντας σε αυτή τη διαδικασία θα καταλάβετε αν σας προσφέρει κάτι καλό αυτή η συμπεριφορά απέναντι σας ή αν χρήζει αλλαγής. Επίσης σας καλλιεργεί την αυτογνωσία και σας κάνει πιο ευαίσθητους στη αρμόζουσα και δίκαιη χρήση των λέξεων, της ενέργειας και του χρόνου σας.
Επειδή δεν μου αρέσει να είμαι αφοριστική και δεν πιστεύω σε κανένα άκρο –μάλλον υποστηρίζω την στρατηγική του “λίγο από όλα” – δεν θα προτείνω να καταργήσουμε το κουτσομπολιό, σε οποιαδήποτε μορφή κι αν το κάνει ο καθένας μας. Άλλωστε, δεν είναι όλες οι κουτσομπολίστικες συζητήσεις αρνητικές και κακόβουλες. Αυτό που προτείνω είναι να το κάνουμε με μέτρο και συναίσθηση.
Εγώ δεν είμαι αυτή που θα κρίνω τι είναι καλό και τι όχι. Η πρόθεση μου όμως είναι να γίνουν όλο και περισσότεροι οι άνθρωποι που κάνουν αυτό το τριπλό τεστ κι έτσι φιλτράρουν αποτελεσματικά το που θα αφιερώσουν την προσοχή τους, την ενέργειά τους και το χρόνο τους.