Στις βίαιες επαναστάσεις δεν πίστευα ποτέ. Στις απεργίες, στις πορείες, στις ένοπλες μάχες, στους πολέμους. Πίστευα πάντα ότι αν χρησιμοποιήσεις τη βία για να κερδίσεις κάτι που θες (έστω κι αν αυτό είναι να διώξεις τους «κακούς» ή να τους αναγκάσεις να πάψουν να σε αδικούν), είναι απίθανο να μην την ξαναχρησιμοποιήσεις στο μέλλον. Όταν αυτό που θες να κερδίσεις είναι λιγότερο «ευγενές». Κι έρχεται πάντα αυτή η στιγμή, μην κουβεντιάσουμε τα αυτονόητα και τα ιστορικά αποδεδειγμένα.
Πίστευα επίσης πως όταν διεκδικείς να βρεθείς στη θέση του «αντιπάλου», κάτι δεν πάει καλά. Όταν περιορίζεις τη διεκδίκηση σε ένα πολύ στενό πλαίσιο που βολεύει εσένα, κάτι δεν πάει καλά. Όταν ζητάς τη συσπείρωση των πολλών για να κερδίσεις τους «απέναντι», έρχεται η ώρα της μοιρασιάς και οι πρώην σύμμαχοι γίνονται νυν αντίπαλοι. Τέτοιες σχέσεις είναι πάντα συνανταγωνιστικές κι έρχεται πάντα η ώρα της μοιρασιάς.
Με αυτά και με αυτά, δεν θεώρησα ποτέ τον εαυτό μου επαναστάτη. Δεν είμαι. Δεν έχω ίχνος τέτοιας προδιάθεσης. Ούτε να ακολουθήσω θέλω ούτε να ηγηθώ. Να σας πω την αλήθεια, με στεναχωρούσε πάντα να έχω αυτή την άποψη για τον εαυτό μου. Με στεναχωρούσε να με θεωρώ «συμβιβασμένη». Αλλά αυτή είμαι. Δεν κατεβαίνω σε πορείες, δεν υπογράφω αιτήματα διαμαρτυρίας, δεν θέλω να πάρω την εξουσία επειδή εγώ θα εξουσιάζω καλύτερα. Δεν πιστεύω σε όλα αυτά. Δεν πιστεύω πως έχουν πραγματικό αποτέλεσμα. Έχουν περιορισμένο αποτέλεσμα, χρονικά και χωρικά. Συμφωνώ. Αλλά δεν αξίζει το τίμημα. Έτσι νομίζω. Μπορεί να κάνω λάθος.
Για μένα η επανάσταση είναι κάτι πολύ βαθύτερο. Και πολύ πιο προσωπικό. Και οι πιο σημαντικές επαναστάσεις, αυτές που πραγματικά άλλαξαν τον κόσμο, δεν έγιναν με όπλα. Έγιναν με το μυαλό και με την παραδειγματική συμπεριφορά. Οι επαναστάσεις που άλλαξαν τον κόσμο ήταν επιστημονικές και φιλοσοφικές. Οι επαναστάτες που θαυμάζω είναι άνθρωποι που μάλλον δεν τους έγραψε η ιστορία.
Κι αναρωτιέμαι, τι θα συνιστούσε επανάσταση σήμερα; Το έχω σκεφτεί πολλές φορές.
Η επανάσταση εξ ορισμού είναι απέναντι στο κατεστημένο, στις κυρίαρχες Αξίες μιας κοινωνίας. Ποιες είναι αυτές σήμερα; Η εξής μία, το χρήμα. Οι άνθρωποι πιστεύουν στην κατανάλωση, στην ευκολία και στο ατομικό τους συμφέρον. Τα επιδιώκουν όλα μέσω του χρήματος και τα ταυτίζουν όλα με αυτό. Ε, δεν συνιστά επανάσταση να ζητάς περισσότερα χρήματα. Ίσως είναι επανάσταση να ζητάς δικαιότερη μοιρασιά, αλλά το χάνει το νόημά της όταν αφορά την εξής μία χώρα ή την εξής μία περιοχή και όχι ολόκληρο τον πλανήτη.
Τι θα ήταν λοιπόν, επανάσταση; Όχι να καταργήσουμε το χρήμα. Το έχουμε χάσει αυτό το τρένο. Επανάσταση είπα, όχι επιστροφή στις σπηλιές.
Επανάσταση νομίζω θα ήταν να πάψεις να ζεις για να καταναλώνεις.
Να αντισταθείς στο καινούριο iPhone και στις βελούδινες μπότες που ήταν φέτος της μόδας. Να μην αγοράσεις τηλεόραση 60 ιντσών ούτε ψυγείο που βγάζει 35 διαφορετικά είδη πάγου.
Να σταματήσεις να διαβάζεις άρλεκιν σε συσκευασία σοβαρού βιβλίου και να αρχίσεις να διαβάζεις κανένα σοβαρό βιβλίο. Όχι να το κρατάς στο λεωφορείο για να το παίζεις κουλτουριάρης ή για να μην κοιτάς τους άλλους και να μην σε κοιτάνε.
Να σταματήσεις να παραγγέλνεις καφέ από την καφετέρια που είναι ακριβώς κάτω από το γραφείο σου ή το σπίτι σου και να πας να τον πάρεις από κει ή να τον φτιάξεις στην κουζίνα σου. Να σταματήσεις να πίνεις latte και macchiato…
Να βλέπεις κάποιον να οδηγεί ένα εξωφρενικά ακριβό αυτοκίνητο και να μην τον θαυμάζεις. Να μην είναι ζήλεια ή θαυμασμός η πρώτη σου σκέψη, αλλά φόβος. Να κάνεις τη δύσκολη ερωτησούλα «πού ή πώς τα βρήκε;».
Να μην ψάχνεις τις ευθύνες των άλλων, να μη ζητάς από τους άλλους. Να ψάχνεις τις δικές σου και να ζητάς από τον εαυτό σου. Αυτό είναι πραγματικά επαναστατικό concept.
Να μην αγοράσεις μπλουζάκι με 3 ευρώ. Είναι δεδομένο ότι αυτός που το έφτιαξε πεινάει. ΔΕΔΟΜΕΝΟ σ’ αρέσει δεν σ’ αρέσει. Δεν βγαίνουν αλλιώς τα νούμερα.
Να μην δωροδοκείς στο νοσοκομείο, να περιμένεις τη σειρά σου. Ναι, δύσκολο είναι, ρισκάρεις τη ζωή σου. Και στον πόλεμο τη ρισκάρεις. Οι επαναστάσεις θέλουν αίμα. Όχι;
Να αντισταθείς στη δωροδοκία, στη φοροδιαφυγή. Όχι θεωρητικά. Αν κανείς δεν προσπάθησε να σε δωροδοκήσει ή αν δεν μπορείς να φοροδιαφύγεις, δεν πιάνεται. Να αντισταθείς όταν θα μπορούσες να το κάνεις.
Να μην ακολουθείς τη μόδα επειδή είναι μόδα. Σοβαρά, δεν υπάρχει τίποτα πιο μη επαναστατικό από το να κάνεις πράγματα επειδή τα κάνουν όλοι. Μην κάνεις τατού, μην πάρεις σκυλάκι, μην τρέξεις σε μαραθώνιο, μην τρως κινόα, μην κάνεις aerial yoga, μην πας σε σεμινάριο πλεξίματος, μην κάνεις ψυχανάλυση και μην κάνεις botox. Κάνε κάτι που πραγματικά θες και σου αρέσει. Κάνε κάτι που πραγματικά χρειάζεσαι.
Να μην ψωνίζεις τις Κυριακές. Είναι τόσο απλό να επαναστατήσεις. Μπορεί στον ΕΝΦΙΑ και στον ΦΠΑ να μην έχεις επιλογές και να πρέπει να κατέβεις στις πορείες. Αλλά τα ανοιχτά εμπορικά τις Κυριακές δεν μπορεί να στα επιβάλει κανένας. Μην ψωνίζεις αφού διαφωνείς. Δεν χρειάζονται διαμαρτυρίες, φωνές και κακό. Δεν χρειάζεται τίποτα από αυτά. Απλώς, μην ψωνίζεις.
Η επανάσταση μπορεί να είναι η άρνηση να ασκήσεις ένα δικαίωμα το οποίο θεωρείς ότι δεν θα έπρεπε να έχεις επειδή προϋποθέτει να καταπατάς δικαιώματα άλλων. Επαναστατική ιδέα, ε; Σκέψου να την κάναμε αυτή την επανάσταση! Σκέψου να επαναστατούσαμε απέναντι στα δικαιώματά που απολαμβάνουμε χάρη στην καταπίεση άλλων. Μπορεί και να ήταν το τέλος των επαναστάσεων.