Λέω συχνά ότι το ασχημόπαπο είναι το αγαπημένο μου παραμύθι. Όχι για τον προφανή λόγο. Ή μάλλον, όχι κυρίως γι’ αυτόν. Για μένα το ασχημόπαπο είναι για τα παραμύθια αυτό που είναι ο superman για τους υπερήρωες. Ο superman είναι ο μοναδικός που δεν γίνεται από άνθρωπος ήρωας φορώντας κάποια στολή. Αντίθετα, γεννήθηκε ήρωας. Είναι στην ουσία του ήρωας και φοράει στολή για να ταιριάξει στο περιβάλλον των ανθρώπων. Έτσι και το ασχημόπαπο. Δεν έγινε κύκνος, ήταν πάντα κύκνος. Ήταν στην ουσία του κύκνος, γεννήθηκε κύκνος, αλλά βρέθηκε ανάμεσα σε παπιά και αναγκάστηκε να ψάχνει στολή που θα το κάνει να μοιάζει με αυτά.
Κακώς. Κακώς ταλαιπωρήθηκε το ασχημόπαπο να ταιριάξει με τα παπιά. Όπως κακώς ταλαιπωρούμαστε οι άνθρωποι να ταιριάξουμε στο περιβάλλον που βρεθήκαμε –συνήθως τυχαία ή έστω χωρίς να το διαλέξουμε. Ή να ταιριάξουμε στις εκάστοτε μόδες. Κακώς και μάταια. Ένας κύκνος δεν έχει κανένα λόγο να προσπαθεί να γίνει παπί. Αν δεν σου ταιριάζει το περιβάλλον που βρέθηκες, να αλλάξεις περιβάλλον ή –αν γίνεται, αν μπορείς κι αν πιστεύεις ότι είναι καλύτερα- να αλλάξεις το περιβάλλον.
Το πιστεύω ακράδαντα. Και το υποστήριζα πάντα, τουλάχιστον για εκείνα που ένιωθα πολύ σίγουρη. Αν μείνεις πιστός στον εαυτό σου και αυτά που νιώθεις ότι σου ταιριάζουν, αν αντισταθείς στις προτιμήσεις ή στις επιλογές των άλλων, στις μόδες και στις τάσεις, αν παλέψεις τον πειρασμό να ταιριάζεις παντού και σε κάθε εποχή, τότε κάποια στιγμή θα δικαιωθείς. Κάποια στιγμή θα βρεις το περιβάλλον που σου ταιριάζει. Κάποια στιγμή ίσως ταιριάξει το περιβάλλον σου σε σένα, ίσως σε αναγνωρίσουν ακόμα κι αυτοί που κάποτε μπορεί να σε κορόιδευαν.
Έχω σοβαρά παραδείγματα να σας διηγηθώ. Αλλά δεν θέλω να βαρύνω το άρθρο και μπορεί και να μη θέλω να τα πω και δημοσίως. Θα σας πω ένα ελαφρό που μου ‘ρθε στο μυαλό χθες καθώς έφτιαχνα αυτό που φτιάχνω κάθε παραμονή της 1ης Μαρτίου. Έφτιαχνα, φτιάχνω και θα φτιάχνω Μάρτη. Αυτό το παραδοσιακό βραχιολάκι που γίνεται στρίβοντας μία κόκκινη και μια λευκή κλωστή. Το ίδιο που μου έφτιαχνε κάποτε η μητέρα μου, το ίδιο που της έφτιαχνε κάποτε η δική της για να μη μας κάψει ο ήλιος. Και που κάθε 1η Απρίλη το αφήνω σε ένα δέντρο για να το βρουν τα χελιδόνια και να χτίσουν τη φωλίτσα τους.
Το βραχιολάκι αυτό που λέτε δεν έχει λείψει κανένα Μάρτη από το χέρι μου. Ούτε τα χρόνια που αποτελούσε αντικείμενο κοροϊδίας. Ναι, ναι. Μην κοιτάτε που τώρα τελευταία είναι της μόδας και το πουλάνε στα μαγαζιά σε διάφορες παραλλαγές. Για χρόνια, άμα δεν πήγαινες δημοτικό ή γυμνάσιο και το φορούσες, σε κορόιδευαν. Δεν ήταν της μόδας. Κάθε χρόνο άκουγα διάφορα σχόλια. Όχι ότι ίδρωνε το αυτί μου. Η απάντηση ήταν πάντα «το φοράω επειδή μου αρέσει η ιστορία που κουβαλάει και με συνδέει με τις αναμνήσεις μου απ’ το χωριό της μάνας μου.» Γι’ αυτό το φοράω και σήμερα. Τις ίδιες δυο ταπεινές κλωστούλες. Τα μοδάτα δεν μου αρέσουν, δεν έχουν καμιά ιστορία.
Εκείνα τα χρόνια δεν φαντάστηκα ποτέ ότι θα ρθει μια μέρα που θα γίνει ο μάρτης της μόδας. Θα μπορούσε να μην έχει γίνει ποτέ. Η ουσία είναι ότι δεν με ένοιαζε. Η μεγαλύτερη ουσία είναι και πριν γίνει μόδα, αυτοί που με έβλεπαν κάθε χρόνο, σιγά σιγά έπαψαν να με κοροϊδεύουν. Το συνήθισαν πάνω μου, τους φαινόταν φυσικό και ταιριαστό. Μπορεί να γελάσετε, αλλά τη θεωρώ από τις μεγάλες μου νίκες. Γιατί δικαιώνει μια από τις βασικές μου Αρχές. Αν κάτι το πιστεύεις και το υποστηρίζεις, το επιβάλεις και στους άλλους. Δεν εννοώ τους επιβάλεις να το ακολουθήσουν, εννοώ τους επιβάλεις να το αποδεχτούν σε σένα.
Όπως όλες οι μόδες, ο Μάρτης σε μερικά χρόνια θα πάψει να πουλάει. Θα ξεχαστεί, θα πάψουν αυτού του είδους τα στολίδια να ναι επίκαιρα. Θα φύγει η κρίση και θα ξανάρθουν ο χρυσός και το ασήμι. Θέλω να σας εξομολογηθώ ότι την περιμένω πώς και πώς αυτή τη στιγμή. Γιατί με χαλάει λίγο που μια μόδα έρχεται και μου κλέβει κάτι απ’ το ξεχωριστό που έχει για μένα αυτό το σύμβολο. Εγωιστικό, πιθανώς. Αλλά έτσι νιώθω. Με χαλάει που το φοράνε σαν να είναι ένα ακόμα μπιχλιμπίδι και το φοράνε όλο το χρόνο. Με χαλάει που δεν κρύβει και για τους άλλους μια ξεχωριστή αξία, που δεν τιμούν την ιστορία του. Θα προτιμούσα να υπερασπίζονται μια επιλογή που έχει νόημα για τους ίδιους. Κι ας είναι κάτι που εγώ δεν θα διάλεγα ποτέ. Γιατί το πιο ωραίο περιβάλλον είναι αυτό στο οποίο ο καθένας σέβεται τις επιλογές των άλλων και θαυμάζει τη μοναδική του σχέση με αυτές κι ας μην την καταλαβαίνει. Το πιο ωραίο περιβάλλον είναι αυτό που βοηθάει τον καθένα να μην προδώσει τον εαυτό του.
Μέχρι να βρεθεί αυτό –αν βρεθεί ποτέ!-, λέω να μην προδίδουμε τον εαυτό μας ακόμα κι αν το περιβάλλον δεν μας βοηθάει. Να μένουμε πιστοί σε αυτό που νιώθουμε ότι μας ταιριάζει.
Καλή άνοιξη να έχουμε!
Μαρίνα Ψιλούτσικου