Εσείς είστε MAXIMIZER ή SATISFICER;
Πολλά από τα προβλήματα που ακούω από τους πελάτες μου αρχίζουν ή και περιέχουν κάποιου τέτοιου είδους προβληματισμούς:
-Είμαι 45, έχω σχέση με τη Μαρία 2 χρόνια και με κάνει πολύ ευτυχισμένο, σκέφτομαι να το προχωρήσω…..αλλά δεν ξέρω ….μήπως δεν είναι αυτό που θέλω; Όταν βγαίνω έξω γνωρίζω άλλες κοπέλες και μου φαίνονται πολύ ενδιαφέρουσες…μήπως δεν είμαι έτοιμος για σχέση; Δεν ξέρω τι να κάνω… Την αγαπάω πολύ ταιριάζουμε, περνάμε πολύ ωραία αλλά μήπως να μη δεσμευτώ ακόμα;
-Είμαι εξαντλημένη από τη δουλειά. Χθες είχα να φτιάξω μία παρουσίαση αλλά όσο τη δούλευα και έψαχνα τόσο ήξερα ότι μπορώ να την κάνω καλύτερη. Μου πήρε 10 ώρες, δεν κοιμήθηκα το βράδυ, αλλά όταν πήγα στην δουλειά για να την παρουσιάσω μου δώσαν μόλις 10 λεπτά στο τέλος της ημέρας και την παρακολούθησαν μεταξύ χαβαλέ και σοβαρού, χωρίς να δώσουν ιδιαίτερη σημασία…Ένοιωσα προδομένη και απογοητευμένη, κανείς δεν με εκτιμά…
-Δεν μου μένει καθόλου ελεύθερος χρόνος για μένα και είμαι συνεχώς εξαντλημένη. Έχω γίνει αναβλητική. Τελικά πολλά πράγματα που θα ήθελα δεν τα κάνω γιατί με πιάνει τελειομανία και στο τέλος εξαντλούμε και μόνο που τα σκέφτομαι….
Οι ευτυχισμένοι και οι δυστυχισμένοι άνθρωποι διαφέρουν στον τρόπο που επιλέγουν να προσεγγίσουν μια εμπειρία από την οποία θα αποκομίσουν ευχαρίστηση, ακόμα και στα πολύ απλά πράγματα (έξοδο για φαγητό, ποτό με φίλους, έξοδο για θέατρο, βόλτα στη φύση).
Ο Barry Schwartz καθηγητής ψυχολογίας στο πανεπιστήμιο του Swarthmore, μελετώντας τα μοτίβα συμπεριφοράς που οδηγούν στην ευτυχία, κατέληξε ότι ο τρόπος που προσεγγίζει κάποιος τις εμπειρίες, από τις οποίες θα αποκομίσει ευχαρίστηση, παίζει μεγάλο ρόλο στο πόσο χαρούμενος θα καταλήξει να είναι, βιώνοντας τες τελικά. Ο Schwartz χώρισε τους ανθρώπους σε δύο κατηγορίες αναλόγως με τον τρόπο που προσεγγίζουν τις επιλογές τους και ξεχώρισε δύο διαφορετικά μοτίβα συμπεριφοράς:
Α) Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα άτομα που προσεγγίζουν τις επιλογές τους θέλοντας να μεγιστοποιήσουν την ευχαρίστηση, προσπαθώντας να πάρουν όσο το δυνατόν περισσότερη ευτυχία από την εμπειρία τους. Τον τύπο αυτόν τον ονομάζει Maximizer.
Β) Στην δεύτερη κατηγορία, ανήκουν τα άτομα αυτά που βρίσκουν ευχαρίστηση σε αυτό που τους δίνεται, αποδέχονται δηλαδή την πρώτη διαθέσιμη επιλογή που ικανοποιεί τα κριτήρια τους. Τον τύπο αυτό τον ονομάζει Satisficer {η λέξη προκύπτει ενώνοντας τις λέξεις satisfaction (ικανοποίηση) και suffice (επαρκώ)}.
Η προσπάθεια για μεγιστοποίηση (maximizing) είναι κατά κάποιο τρόπο μια μορφή τελειομανίας. Το άτομο μεγιστοποιεί με το να ψάχνει όλες τις καλύτερες πιθανές εναλλακτικές πριν πάρει την απόφαση του, ελπίζοντας να διαλέξει την «τέλεια» επιλογή.
Θα έλεγε κανείς ότι ο τύπος του maximizer έχει υψηλότερα standards και άρα προβαίνει σε καλύτερες αποφάσεις που τον θα τον κάνουν πιο ευτυχισμένο, όμως δεν είναι έτσι! Οι maximizer τύποι τείνουν να είναι λιγότερο ευχαριστημένοι με τις αποφάσεις τους (όταν τελικά αποφασίσουν!). Γιατί;
Ως άνθρωποι δεν έχουμε παρά μια περιορισμένη ικανότητα για να παίρνουμε αποφάσεις στη διάρκεια μιας μέρας. Όσο πιο πολλές αποφάσεις χρειαστεί να πάρουμε μέσα σε μια ημέρα τόσο μειώνεται και η ικανότητά μας αυτή και μαζί της και η ποιότητα των αποφάσεων μας. Η λήψη αποφάσεων είναι μια διαδικασία κουραστική που μας ρουφάει ενέργεια, συνεπώς η λήψη πολλών αποφάσεων, ακόμα και μικρών μας εξαντλεί.
Από την άλλη μεριά ο τύπος satisficer δεν θα εξερευνήσει όλες τις επιλογές που μπορεί να είναι διαθέσιμες. Αυτό δεν σημαίνει ότι ο συγκεκριμένος τύπος συμβιβάζεται με κάτι λιγότερο από αυτό που θα ήθελε γιατί πολύ απλά διαλέγει την επιλογή του βασιζόμενος σε προκαθορισμένα κριτήρια και πάει παρακάτω. Περιορίζει τις επιλογές του συνειδητά και δεν αναλώνεται στο κυνήγι της τελειομανίας, έτσι σε βάθος χρόνου διατηρεί περισσότερα αποθέματα ενέργειας και είναι ποιο έτοιμος να αντιμετωπίσει με μεγαλύτερη διαύγεια τη λήψη μιας απαιτητικής απόφασης όταν χρειαστεί.
Δεν είναι έκπληξη λοιπόν ότι βάση επιστημονικών μελετών οι ευτυχισμένοι άνθρωποι ανήκουν συνήθως στην κατηγορία του satisficer.
Ο satisficer και ο maximizer απλώς έχουν ένα διαφορετικό τρόπο/ στρατηγική λήψης αποφάσεων, για αυτό αν έχετε την τάση να κάνετε maximize δεν έχετε παρά να ακολουθήσετε 3 απλές συμβουλές για να το αλλάξετε.
- Θέστε ξεκάθαρα κριτήρια για το τι θέλετε να πετύχετε. Ποια θα είναι τα αντικειμενικά σημάδια ότι η δουλειά σας ολοκληρώθηκε, ή ότι μια επιλογή είναι αρκετά καλή. Είτε διαλέγετε οδοντόπαστα είτε ένα καινούριο αυτοκίνητο ορίστε τα πράγματα, τις προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληροί το προϊόν / εμπειρία ώστε να είστε απολύτως ικανοποιημένοι μετά την «απόκτηση» του. Τα κριτήρια αυτά δεν θα πρέπει να είναι χαμηλά απλά θα πρέπει να είναι ορισμένα!
- Διαλέξτε την πρώτη επιλογή που πληροί αυτά σας τα κριτήρια, ή σταματήστε την εργασία σας όταν τα σημάδια που έχετε ορίσει εμφανιστούν. Για παράδειγμα αν ψάχνετε για μία οδοντόπαστα που λευκαίνει τα δόντια και δεν θέλετε να έχει κάποιο συγκεκριμένο συστατικό, αγοράστε την πρώτη που θα βρείτε που πληροί αυτές τις προϋποθέσεις, χωρίς να αρχίσετε να συγκρίνετε και τις τιμές αν αυτό δεν το έχετε προκαθορίσει ως κριτήριο. Αν θέλετε να πάτε ένα ταξίδι, κάντε την έρευνα σας και βρείτε εκείνο που πληροί τις προϋποθέσεις σας (κόστος, απόσταση, επιθυμητές δραστηριότητες, διάρκεια ταξιδιού). Σταματήστε την έρευνα όταν το βρείτε και μην αναλωθείτε στο να ερευνάτε προορισμούς που πχ είναι εκτός του budget σας μόνο και μόνο για να ξέρετε που θα μπορούσατε ίσως κάποτε να πάτε. Σε περίπτωση που δυσκολεύεστε να πειθαρχήσετε σε αυτό το σημείο θα σας βοηθούσε ιδιαιτέρως αν θέτατε ένα συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο για αυτή σας την απόφαση.
- Αφού πάρετε την απόφαση ή ολοκληρώσετε την εργασία σας επικεντρωθείτε στα θετικά σημεία της επιλογής ή του επιτεύγματός σας και όχι σε σκέψεις του πώς θα ήταν αν είχα διαλέξει αυτό…ή είχα κάνει και εκείνο! Σταματήστε τις φλύαρες σκέψεις και αποδεχτείτε τις επιλογές που κάνατε.
Έλντα Γεωργαρά, Msc
Master NLP, Perfomance Anxiety Coach